Kunst en vrouwen

kunstenaressen, schilderessen en beeldhouwsters

Hieronder vindt u ter inspiratie een aantal voorbeelden van lezingen met als thema: ‘Vrouwen en kunst’.

  • Vrouwen van Pop Art
    Pop Art was een jongensclub: in Londen midden jaren vijftig deed er zegge en schrijve één vrouw aan mee en in New York ietsje later aanvankelijk zelfs geen een. Toch bekenden zich in de jaren zestig talloze vrouwen tot de Pop Art, een stijl die mateloos populair werd, juist door de kritiek op consumptiemaatschappij en massamedia, vanwege de vaak zeer gelikte vorm en de uitvergroting van het banale. De deelnemende vrouwen zijn zelden zo beroemd geworden als de mannen. Ze gebruikten nieuwe materialen als vinyl, zetten vrouwelijke lust tegenover mannelijke, herinterpreteerden media-iconen als Marilyn Monroe en de verhouding tussen man en vrouw. (Her)ontdek in deze lezing de Woman Sofa van Nicole L, Astronaut van Kiki Kogelnik, Le désir van Évelyne Axell, Bum van Pauline Boty, Girl with Radish van Marjorie Strider, Vacuuming Pop Art van Martha Rosler, La gran vagina van Mari Chordà, Marilyn Pursued by Death van Rosalyn Drexler en Mama kijk naar je kinderen van Maria van Elk. Allemaal uit de opwindende jaren zestig!

  • Beroep: kunstenares
    een eerbetoon aan de Nederlandse kunstenaressen van 1900-1940
    In 1919 kregen Nederlandse vrouwen eindelijk (actief) kiesrecht. Ruim twintig jaar eerder werd ter gelegenheid van de inhuldiging van de eerste koningin de Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid gehouden, waar nu eens niet vrouwen werden geëxposeerd, maar kunstwerken van vrouwen. Dat resulteerde in een geweldige bloei van waardering van en opdrachten voor vrouwelijke kunstenaars, die zich bewust ‘kunstenares’ noemden, al was Thérèse Schwartze de enige echte beroepskunstenares in Nederland. In 1913, bij de volgende vrouwententoonstelling, bleek er al veel ten goede verander: behalve een generatie ‘Amsterdamsche Joffers’ exposeerde Jacoba van Heemskerck abstract werk.

  • De existentialistische insecten van Germaine Richier
    De uiterst succesvolle Franse beeldhouwster Germaine Richier (1902-59) was vergelijkbaar met, maar populairder dan Alberto Giacometti en Marino Marini. Hun bronzen beelden drukken niet alleen relaties tussen vorm en ruimte uit, maar ook de vervreemding van de verweesde mens van zijn verwoeste wereld. Richier was wellicht de beste van haar generatie, maar werd het snelst ingehaald door de rebelse jaren zestig.

  • Barbara Hepworth
    Sculpture for a modern world
    Na eeuwenlang achter de ontwikkelingen in de kunst te hebben aangelopen, kwamen na de Tweede Wereldoorlog de Engelse kunstenaars eindelijk langszij het Europese schip. Vooral in de beeldhouwkunst vond een ‘Engelse explosie’ plaats. Barbara Hepworth kwam daarbij naast Henry Moore bovendrijven, niet alleen omdat zij een vrouw was, maar vooral omdat zij vrijwel de enige beeldhouwster in Engeland was die puur abstract werkte. Zij ontwikkelde een ‘modern classicisme’: geïnspireerd op de kunst van de oudheid, maar ontegenzeggelijk twintigste-eeuws.

  • Vrouwen van het Surrealisme
    Frida Kahlo is weliswaar overgewaardeerd, maar de werkelijke Surrealistes hebben nog altijd niet de erkenning gekregen die ze verdienen. Maak (opnieuw) kennis met Dorothea Tanning, Leonor Fini, Toyen, Meret Oppenheim, Remedios Varo, Lee Mullican, Unica Zürn, Leonora Carrington en Valentine Hugo.

  • Suzanne Valadon, de meesteres van Montmartre
    De trapezeartieste Suzanne Valadon zag zich na een val gedwongen om model te staan voor schilders als Puvis de Chavannes, Renoir, Degas, Toulouse-Lautrec en Steinlen. Toen ze zelf begon te schilderen werd ze de eerste erkende kunstenares van Montmartre. Degas kocht haar werk. Erik Satie, met wie ze drie maanden een verhouding had die hem de rest van zijn leven zou bezighouden, tekende haar op muziekpapier. Met de Catalaan Miguel Utrillo kreeg ze een zoon, die later beroemd werd als Maurice Utrillo, de schilder van Montmartre. Tot haar dood in 1838 schilderde ze en werd ze geschilderd door onder anderen Modigliani.
  • Paula Modersohn-Becker
    en de kunstenaressen van Worpswede
    Rond 1900 vestigden zich vele vrouwen in de kunstenaarskolonie Worpswede boven Bremen. De beroemdste van hen stierf zeer jong, maar is nu een boegbeeld van de Duitse avant-garde. Zij was de eerste kunstenares die een naakt zelfportret maakte.
  • Niki de Saint-Phalle
    Hoe een telg uit een oeroud adellijk geslacht haar hevig traumatische jeugd van zich afschudt in een vijftigjarige loopbaan als hoogst origineel kunstenaar en een wereldberoemd rolmodel wordt…
  • Artemisia Gentileschi
    Weinig kunstenaars in de zeventiende eeuw wisten zich zo goed te verkopen als Artemisia. Zij boog de evidente nadelen van haar geslacht om in voordelen en genoot internationale bekendheid vanwege de kwaliteit van haar werk, maar ook vanwege haar zorgvuldig opgebouwde imago.
  • Frida Kahlo en het Mexicanisme
    Als gevolg van polio en een busongeluk stond haar korte leven in het teken van ziekbed en pijn, wat ze vastlegde in naïeve schilderijen die opvielen bij de Surrealisten. Aanvankelijk was ze slechts ‘de vrouw van’ de beroemde kunstenaar Diego Rivera, maar na thuiskomst in Mexico na een jarenlang verblijf in Amerika, viel haar eindelijk de erkenning ten deel voor haar pogingen een authentiek Mexicaanse volkskunst te maken.
  • Fré Cohen en het cultureel socialisme in Amsterdam 1900-39
  • Sofonisba Anguissola (1532-1625)
    … de eerste vrouw die wereldberoemd werd met palet en penselen. Haar vaardigheid in portretten resulteerde in een bijna twintigjarig verblijf aan het Spaanse hof van Filips II. Haar zusters schilderden eveneens.